TCMB: Gerçek bölüm temerrüt açısından değerli bir artış yaşamadı
Merkez Bankası’nın (TCMB) Merkezin Güncesi isimli blog sitesinde ‘Parasal Sıkılaşma, Temerrüt Riski ve Firmaların Konut Satışı’ başlıklı tahlil yayımlandı.
Analizde, son sıkılaşma periyodunda gerçek dal risklilik göstergelerindeki gelişmeleri tahlil edilirken, firmaların temerrüt riskini azaltmak için varlık satışlarına yönelip yönelmediğini de konut satışlarına odaklanarak incelendi.
Altan Aldan, Kadir Gürci ve Ünal Seven imzalı tahlile nazaran, firmalar son nakdî sıkılaşma döngüsüne, izafi olarak düşük borçluluk ve yüksek kârlılık oranları ile girdi.
Analizde “2009 yılından itibaren artış eğilimi sergileyen ve 2021 yılında tarihi tepesine ulaştıktan sonra süratle gerileyen mali borçların toplam etkinlere oranı, 2023 yılında tarihî ortalamaların altındaydı. Ayrıyeten, faaliyet kâr marjı tarihi yüksek düzeyini korurken net döviz konum açığı da epey gerilemişti” sözlerine yer verilerek bu durumun gerçek kesimin ilgili periyoda güçlü finansal tamponla girdiğine işaret ettiği belirtildi.
“Reel bölümün son sıkılaşma periyoduna güçlü finansal tamponla girmesinin tesirleri, temel temerrüt göstergelerinde gözlenebiliyor” tabirlerine yer verilen tahlilde, mevcut dataların sıkılaşma periyodunda gerçek bölümün temerrüt açısından kıymetli bir artış yaşadığına işaret etmediği belirtildi.
Analizde şu tabirlere yer verildi:
“Reel bölümün son sıkılaşma periyoduna güçlü finansal tamponla girmesinin tesirleri, temel temerrüt göstergelerinde gözlenebiliyor. Hakikaten karşılıksız çek oranı mali sıkılaşmanın birinci aylarında artmakla birlikte tarihi ortalamasının epey altında kalmayı sürdürdü ve 2024 ağustos ayından sonra da bir ölçü düştü. Firmaların takipteki kredilerinin toplam ticari kredilere oranı ise, 2023 sonunda en düşük tarihî düzeylerine gerilemişti. Kelam konusu oran son periyotta sonlu bir artış göstermekle birlikte hala tarihî ortalamasının çok altında. Özetle, mevcut bilgiler sıkılaşma devrinde gerçek kesimin temerrüt açısından değerli bir artış yaşamadığına işaret ediyor.”
‘Varlık satışına yönelmesi neden olmuş olabilir’
Analiz, firmaların temerrüt riskini azaltmak için varlık satışına yönelip yönelmediğini anlamak emeliyle hükmî şahısların konut satışlarındaki hissesini inceledi.
“Temerrüt göstergelerindeki bu görünüme, finansal tamponların yanı sıra firmaların temerrütten kaçınmak için varlık satışına yönelmesi de neden olmuş olabilir” sözlerine yer verilen tahlilde; firmaların konut satışları incelendi.
Ancak bilgiler, 2025 yılı prestijiyle firmaların konut satış oranlarında kayda kıymet bir artış olmadığını ve toplam satışlardaki hisselerinin gerilediğini ortaya koydu.
Analizle konut satışlarına ait “2018 öncesinde yüzde 20 civarında seyreden hukuksal şahısların yıllık konut satışlarındaki hissesi, sıkılaşma devrinde artarak 2019 yılının nisan ayında yüzde 24,3 ile tarihi doruğuna ulaşmıştı. Sonrasında yüzde 20’nin altına inen kelam konusu hissenin son sıkılaşma periyodunda bir artış sergilemediği anlaşılıyor. Hatta son aylarda bir gerileme de kelam konusu ve 2025 nisan ayı prestijiyle bu hisse yüzde 15,6 seviyesinde” denildi.
